Vorige week trad muzikant Roger Waters op in Nederland. Waters werd ooit bekend als lid van Pink Floyd maar werkt sinds halverwege de jaren 80 als soloartiest. Met meer controverses op z'n naam dan hits. Wat voornamelijk te maken heeft met politiek omstreden uitspraken zoals zijn kritiek op de regering van Israël en bedrijven zoals Shell. Een paar concerten van zijn Europese tournee werden vanwege zulke uitspraken geannuleerd. In Nederland was hij nog welkom, maar het deed natuurlijk wel wat stof opwaaien dat dit enfant terrible van de progrock een aantal avonden in een uitverkochte Ziggo Dome stond en daar ook zijn politieke overtuigingen niet onder stoelen of banken stak. Want kan dat eigenlijk wel, dat een artiest zo zijn ongewenste mening verkondigt?
Ook komiek Jandino Asporaat werd kort geleden gecanceld op een Arnhemse school. Hij zou tijdens de Week van het Geld een gastles komen geven over opgroeien in armoede. Dat de kinderen behoed worden voor zijn grappen kan ik me nog wel voorstellen, maar daar had het niets mee te maken; de organisatie had lucht gekregen van zijn ideeën over de maanlanding en 9/11. Of eigenlijk zijn vragen. Want Jandino is natuurlijk alles behalve een autoriteit op het gebied van ruimtevaart en terrorisme. Maar ieder mens heeft nog wel het recht om aan de hand van de informatie die hij tot zijn beschikking heeft een bepaalde mening te vormen en – al dan niet terechte – vragen te stellen. Jandino vraagt zich openlijk af of die gebeurtenissen wel helemaal zijn gegaan zoals ons is verteld; of de Twin Towers alleen zijn ingestort vanwege de vliegtuigen die erin zijn gevlogen of dat er misschien meer aan de hand was, en of de maanlanding mogelijk in scène is gezet. En dat kan natuurlijk niet, want hoe kan een komiek de officiële lezing van historische gebeurtenissen nu in twijfel trekken of in een ander daglicht willen plaatsen?
Het lijkt alsof we de laatste jaren steeds meer vallen over mensen die niet de algemeen geaccepteerde mening of de veronderstelde waarheid klakkeloos overnemen. Kritiek wordt al gauw gelabeld als een vorm van haat of shaming en iedere vorm van wantrouwen, voorzichtigheid of hardop vragen durven stellen wordt al gauw weggezet als complotdenken. Want waarom zou je niet geloven wat een meerderheid gelooft? Waarom vind je niet gewoon wat de rest ook vindt? Als een meerderheid iets vindt of denkt te weten, mag je toch aannemen dat het klopt en verstandig is om daarin mee te gaan?
De geschiedenis heeft meermaals het tegendeel bewezen. Onze westerse beschaving is juist gebouwd op het idee dat je een andere mening mag hebben, kunt twijfelen en vragen mag stellen en dat er zo nieuwe ideeën en oplossingen worden gezocht; dat men ergens kritiek op mag hebben omdat iets beter of anders moet kunnen. Geen enkele uitvinding was ooit gedaan als er geen vragen mochten worden gesteld. Columbus had Amerika nooit ontdekt als ie niet had getwijfeld aan het idee dat de Aarde plat was. Juist door zelf na te denken en daarbij ook het risico te lopen om het bij het verkeerde eind te hebben, kun je vooruitkomen. En uitgerekend kunstenaars en artiesten, zoals ook songwriters en cabaretiers, zijn vaak vrijdenkers en mensen die buiten de gebaande paden treden in hun denken en doen; die kunnen prikkelen, uitdagen en daarmee inspireren. Ben je het niet met iets of iemand eens of twijfel je aan wat iemand zegt? Ga dan als het je interesseert op zoek naar wat erachter zit en vindt informatie die het toch bevestigt of inderdaad het tegendeel bewijst, of die de vraag en twijfel juist in stand houdt; want dat kan natuurlijk ook!
Soms moet je kunnen concluderen dat er aanwijzingen zijn voor verschillende theorieën en dat je simpelweg niet zeker weet wat precies de waarheid is. Dan wordt het een kwestie van geloven. Zoals vaak het geval is bij zogeheten complottheorieën. En natuurlijk bij godsdienst. Er zijn zoveel verschillende godsdiensten dat het objectief onmogelijk is om te zeggen welke het bij het juiste eind heeft. En of er überhaupt een is die helemaal gelijk heeft. Misschien hebben ze wel allemaal gelijk, of allemaal een beetje, of helemaal niet. Geloven doe je daarom vooral voor jezelf, om een verklaring te geven aan wat niet te verklaren is. Voor houvast in een wereld waarin je wordt omringd door onzekerheden. Voor zingeving in een leven waarin anders alles door de vergankelijkheid ervan nutteloos kan lijken. Uiteindelijk is alles een kwestie van perspectief. Je eigen achtergrond en ervaringen vormen jouw kijk op de wereld en of jouw ideeën feitelijk helemaal kloppen doet er voor je geloof – en voor de houvast en zingeving die dat geeft – niet toe. Je kan bovendien je leven lang blijven leren en je ideeën bijsturen. Want juist door open te staan voor elkaars perspectief en dat van onszelf niet als enige waarheid te zien, kunnen we op persoonlijk vlak en als samenleving blijven groeien. Tenminste, dat geloof ik.
Lees ook: "Waarheid" (Gedicht)
Comments